Rollercoaster voor de horeca: terugblik op één jaar coronacrisis

MAART 2020

Een virus in het verre Wuhan begint zich her en der in de wereld te verspreiden. De eerste berichten over het coronavirus in Europa steken de kop op, en leiden een grootschalige crisis en pandemie in. Horeca Vlaanderen informeert haar leden over de regels van de Wereldgezondheidsorganisatie. Begin maart vindt de eerste taskforce over de economische impact van het coronavirus plaats. De eerste maatregelen komen zeer snel, onder andere dankzij het lobbywerk van Horeca Vlaanderen.  Zo komt er uitstel van betaling van belastingen en sociale bijdragen en tijdelijke werkloosheid wegens overmacht.

Dat verhindert niet dat op donderdagavond 12 maart het zwaarst mogelijke nieuws voor de horeca aangekondigd wordt: vanaf middernacht, in de overgang van 13 naar 14 maart 2020, moeten alle restaurants en cafés sluiten.  In eerste instantie tot 3 april, al zal later blijken dat de crisis veel langer zal aanslepen. Horeca Vlaanderen dringt aan op noodmaatregelen voor de sector, die per direct van kracht gaan.

Meteen gaan de Vlaamse en federale regering in op de oproep van Horeca Vlaanderen om snel actie te ondernemen. Ze kondigen maatregelen aan om tegemoet te komen aan de noden van de sector. Ook na deze beslissingen blijft Horeca Vlaanderen strijden voor verdere nodige noodmaatregelen.

Bij iedere nieuwe maatregel dringt de sectorfederatie aan op duidelijkheid voor haar sector. Zo weet iedereen snel dat het overbruggingsrecht en de hinderpremie combineerbaar zijn, dat de hinderpremie combineerbaar is met takeaway, dat hotels ook de hinderpremie krijgen, dat de hinderpremie per vestiging aangevraagd mag worden… Zo hoopt Horeca Vlaanderen toch wat helderheid te scheppen in die eerste, chaotische dagen.

Nog tijdens de eerste week van de sluiting neemt de federale regering bijkomende maatregelen om extra financiële ademruimte te creëren voor de bedrijven en ondernemers. Horeca Vlaanderen trok hiervoor mee aan de kar tijdens de onderhandelingen. Ze heeft hierop aangedrongen om zo de liquiditeit van de vennootschappen op peil te houden. Opnieuw een belangrijke stap, maar Horeca Vlaanderen blijft voort pleiten voor meer zuurstof voor de sector om deze crisis te overwinnen!

Op 20 maart roept Horeca Vlaanderen ondernemers op om elkaar te helpen met ‘#elkeeurotelt: Horeca Vlaanderen op de barricade voor een flexibele huurregeling!’. Veel brouwerijen doen inspanningen om een tegemoetkoming te bieden qua huurkost, maar de federatie richt zich ook tot andere eigenaars van vastgoed, en stelt haar ondernemers ter ondersteuning enkele templatedocumenten ter beschikking om een basistool te hebben waarmee verdere afspraken met hun verhuurders versneld en verbeterd kunnen worden.

Later in maart volgen nog beslissingen: er is een overeenkomst om de kredietverlening aan zelfstandigen en bedrijven in stand te houden. Iets waar Horeca Vlaanderen hard voor pleitte. Unisono zet ook al een eerste stap. Horeca Vlaanderen krijgt voor de horecasector een verlenging van de betaaltermijn met 60 dagen voor openstaande facturen en opschorting van het versturen van facturen. Dat is een eerste stap, maar zeker niet voldoende voor de federatie. Op 10 april komt uiteindelijk nog beter nieuws: er komt een solidariteitskorting voor de horeca die overeenkomt met 1 maand auteursrechten.

Ondanks de positieve signalen van snelle steun, komt eind maart ook een hard bericht binnen. Op 27 maart beslist de Nationale Veiligheidsraad dat de lockdown verlengd wordt tot minimum 19 april. Een zware klap voor de sector. Horeca Vlaanderen geeft meteen aan onophoudelijk te blijven onderhandelen voor meer compenserende maatregelen voor de sector. Zowel voor grote als kleine hotels, zowel gastronomische restaurants als brasserieën, de grote en kleine cafés, de frituren, feestzalen, cateraars, binnenspeeltuinen… Diezelfde dag nog wordt de aanvraag van de hinderpremie mogelijk. De uitbetaling gebeurt binnen de veertien dagen.

APRIL 2020

Op 1 april komt er nog een premie bij: de compensatiepremie. Daardoor kunnen ook ondernemingen die een groot omzetverlies kennen naar aanleiding van de coronacrisis steun aanvragen. Horeca Vlaanderen had hier hard op aangedrongen zodat ook de deze groep, die geen recht heeft op de hinderpremie, niet in de kou blijft staan. Dat is positief nieuws voor cateraars, koks-aan-huis, foodtrucks… Een maand later kunnen de ondernemers de premie effectief aanvragen.

De blijvende zware cijfers geven allesbehalve hoop naar aanleiding van de volgende Nationale Veiligheidsraad. Opnieuw wordt de sluiting voor onder andere de horeca verlengd. En die sluiting zal in de weken erop nog meermaals verlengd worden.

MEI 2020

Verschillende sectoren mogen heropenen of krijgen al perspectief. Horeca Vlaanderen dringt aan op duidelijkheid en perspectief voor de horeca. Ze ijvert voor een heropening op maandag 8 juni. Tijdens het wachten op heropstart komen de premies en steunmaatregelen binnen op de rekeningen. En ook De Grootste Buurtbistro vindt plaats. De initiatiefnemers, mee ondersteund door Horeca Vlaanderen, hopen dat mensen massaal eten afhalen om de horeca in die laatste lockdownweken een extra hart onder de riem te steken.

Binnen de federatie staat het ondertussen allesbehalve stil. Horeca Vlaanderen overlegt binnen de taskforce ‘horeca’ met de werkgevers- en werknemersorganisaties, de bevoegde ministers en vertegenwoordigers van de GEES. Het doel: werken in de horeca veilig maar ook vooral haalbaar en betaalbaar maken.

Uit dat doel ontstaat het horecaprotocol. Om dat paginalange protocol behapbaar en overzichtelijk tot bij iedere horecaondernemer te krijgen, lanceert Horeca Vlaanderen www.heropstarthoreca.be . Die nieuwe website wordt grootschalig gelanceerd op 30 mei. Horecaondernemers vinden er alles terug om zich voor te bereiden op een veilige heropening. Alles is er vlot vindbaar en downloadbaar. Telkens wanneer de regels en/of protocollen zullen worden aangepast, zal ook de website en de downloadbare fiches aangepast worden, en worden de leden via Horeca Flash op de hoogte gebracht.

JUNI 2020

Op woensdag 3 juni komt voor vele horecazaken de verlossende beslissing: de horeca heropent op maandag 8 juni 2020! Ondernemers maken zich, aan de hand van het horecaprotocol, klaar voor de langverwachte heropening. Een heuse feestsfeer. Maar het zorgt er niet voor dat Horeca Vlaanderen op haar lauweren gaat rusten, want na veel onderhandelingen is een huis steunpakket op komst. Twee dagen voor de heropstart van de horeca heeft de superkern een akkoord bereikt over een pakket historische steunmaatregelen voor de horecasector. Van in het begin van de crisis ijverde Horeca Vlaanderen voor deze steunmaatregelen.

8 juni 2020. Een datum die in het geheugen van vele mensen gegrift zal blijven staan. De meeste horecazaken openen feestelijk hun deuren. Eindelijk terug ondernemen, eindelijk terug mensen bedienen, eindelijk terug die tevreden gezichten zien. Al gaat dit, door de blijvende coronacrisis, gepaard met restricties. Zo mogen maximaal tien personen aan dezelfde tafel zitten en geldt een sluitingsuur om één uur ’s nachts. Daarbovenop blijven receptie- en feestzalen, binnenspeeltuinen, wellnesscentra… nog heel even gesloten, tot 1 juli. Discotheken en dancings krijgen te horen dat ze minimaal tot 31 augustus gesloten moeten blijven.

Bovenop het historisch steunpakket, zorgt Horeca Vlaanderen voor nóg extra steunmaatregelen. Dit voor wie heropent met restricties, maar in het bijzonder ook voor de subsectoren die nog dicht moeten blijven. Kort na heropstart wordt nog een pakket steunmaatregelen aangekondigd.

JULI 2020

Met een prachtig pakket steunmaatregelen en de eerste gelukkige klanten op zak, volgt op 1 juli de volgende versoepeling. Recepties en feestzalen openen de deuren, weliswaar met een maximum van 50 personen per feest. Op dat moment wordt ook aangekondigd dat vanaf augustus tot maximaal 100 personen toegelaten zullen worden op feesten. Zwembaden, wellness, binnenspeeltuinen, casino’s en speelzalen… mogen ook onder bepaalde voorwaarden terug open. Deze versoepeling zorgt opnieuw voor grote opluchting en feeststemming bij de horeca. Kort erna komt nog het bericht dat de handelshuurlening online aangevraagd kan worden. Een mooie zomer lijkt op komst.

Toch komen enkele weken later al wat donkere wolken opzetten. Slecht nieuws begint binnen te sijpelen. Door een ernstige groei van het aantal coronabesmettingen worden eind jullie sommige maatregelen verstrengd. Zo blijven recepties en banketten begrensd tot maximaal 50 personen, worden mondmaskers verplicht in horecaondernemingen, en moeten klanten een e-mailadres of telefoonnummer achterlaten.

Meteen daarna lanceert Horeca Vlaanderen de campagne #volgderegels. Want verantwoordelijkheid, die neem je samen. Zo blijven recepties en banketten begrensd tot maximaal 50 personen, worden mondmaskers verplicht in horecaondernemingen, en moeten klanten een e-mailadres of telefoonnummer achterlaten.

Door de blijvende stijging worden in de periode daarop extra maatregelen genomen. Sociale bubbels worden beperkt tot 5 personen, waarbij je maximala met 10 personen samen aan tafel mag op restaurant. Bij recepties en banketten komt een zeer zwaar verdict: maximaal 10 personen per feest. De provincie Antwerpen gaat nog verder, omdat zich daar op dat moment de grootste cluster besmettingen bevindt: sluitingsuur wordt vervroegd, en maximaal 4 personen zijn toegelaten per tafel in de horecazaken.

AUGUSTUS 2020

De strenge maatregelen voor de Antwerpse horeca zijn buiten proportie, vindt Horeca Vlaanderen. Gesprekken met de Antwerpse gouverneur worden meteen opgezet, en dankzij dit overleg worden de strikte maatregelen in de provincie twee weken vroeger dan aangekondigd, al versoepeld.

Om de zwaarst getroffen horecazaken, die ondanks de heropening nog steeds met zeer zware verliezen kampen, te ondersteunen, komt er na intensief overleg met Horeca Vlaanderen een nieuwe Vlaamse premie aan: het beschermingsmechanisme.

SEPTEMBER 2020

September is de laatste rustige, volledig geopende maand voor de tweede lockdown. Al is daar in de maand zelf van die onheilspellende periode nog maar weinig te merken. Horeca Vlaanderen ijvert voort voor steunmaatregelen en aanpassingen in beslissingen van de Nationale Veiligheidsraad.

Zo blijft de sectorfederatie pleiten voor het aanpassen van enkele onlogische regels voor de horeca, onder het motto: dezelfde spelregels voor iedereen. Zo wordt op 23 september aangekondigd dat geen maximumcapaciteit meer geldt voor feesten. Dat is een belangrijke aanpassingen voor Horeca Vlaanderen, dat al van in het begin erop hamerde dat ze dezelfde regels wilde bij feesten als bij de andere horecazaken.

Ook in september wordt volop onderhandeld voor extra steun of verbeteringen in de steun.

OKTOBER 2020

De vreugde van de bijgekomen steun en de aanpassingen is helaas van korte duur. Het zware onweer nadert, en in verschillende stappen komt de tweede lockdown dichterbij.

De nieuw gevormde regering, die nu bijeenkomt op een ‘Overlegcomité’ in plaats van een ‘Nationale Veiligheidsraad’, kondigt de eerste verstrengingen aan, die vooral cafés treffen. Slechts 4 personen per tafel, en een sluitingsuur om 23u. Dit ondanks hard verzet van Horeca Vlaanderen dat een opsplitsing maken tussen restaurants en cafés absoluut uit den boze is. Tevergeefs. Niet veel later komt een volgende, nog veel hardere beslissing: de horeca zal opnieuw de deuren moeten sluiten, want de besmettingspiek dreigt nog veel hoger te gaan liggen dan in het voorjaar van 2020.

Al voor de eigenlijke sluitingsdag ingaat, gaat de federatie in overleg om financiële steunmaatregelen te krijgen voor de horecaondernemers.

19 oktober is uiteindelijk de nieuwe, gitzwarte dag voor de horeca. De nieuwe lockdown gaat in. Restaurants en cafés moeten dicht, hotels blijven open. Quasi alle andere sectoren mogen geopend blijven. Horeca Vlaanderen reageert dat dit een disproportionele beslissing is waarmee onze sector afgestraft wordt.

NOVEMBER 2020

Op 2 november gaat het land weer in volledig in lockdown. Dat betekent nu ook slecht nieuws voor receptie- en feestzalen, binnenspeeltuinen, wellnesscentra, bowlingzaken… Hotels mogen openblijven, maar hun restaurantgedeelte en alle gemeenschappelijke ruimtes moeten dicht.

In de dagen erop wordt een heus steunpakket aangekondigd, mede dankzij intensieve en constructieve onderhandelingen van Horeca Vlaanderen.

Eind november beslist het Overlegcomité dat de horecasector zeker tot en met 15 januari gesloten blijft. Horeca Vlaanderen reageert onmiddellijk: “Het is een Bloody Friday voor de horeca, waarbij we het nieuws binnenkrijgen met gemengde gevoelens. We begrijpen dat de gezondheidssituatie momenteel nog te ernstig is. Maar dit is en blijft een enorm zware klap voor de horeca. We ijveren dan ook meteen voor verhoogde, extra en doorlopende steunmaatregelen.”

November kenmerkt zich uiteindelijk wel vooral voor het aankondigen van steunmaatregelen op allerhande vlakken, want het blijft niet bij de bovenstaande grote steunpakketten. In de loop van deze gesloten maand zijn nog extra steunmaatregelen aangekondigd, op zowel Vlaams als federaal niveau.

DECEMBER 2020

Begin december trekt Horeca Vlaanderen extra hard aan de alarmbel voor de hotels en logies, feestzalen, foodtrucks en cateraars. Ze lijden enorm zwaar onder deze crisis, vaak nog meer dan de andere horecazaken. Dat blijkt uit een analyse van de officiële cijfers door Horeca Vlaanderen. De federatie vraagt dus extra steun en aandacht voor deze horecazaken. Op vraag van Horeca Vlaanderen beslissen de Vlaamse en federale regeringen zicht te geven op blijvende steun, door verlengingen en extra steunmaatregelen.

Het einde van het horrorjaar 2020 blijkt helaas niet het einde van de nachtmerrie. 2020 wordt 2021, en de deuren van de horeca blijven dicht.

JANUARI 2021

Na de kerstvakantie komt het Overlegcomité opnieuw bijeen. Buiten het toestaan van rijopleidingen, worden geen versoepelingen of verstrengingen aangekondigd. Ze willen eerst afwachten wat de impact van de feestdagen en vakantie is op de besmettingscijfers. Daardoor wordt de sluiting van de horeca en vele andere sectoren al stilzwijgend verlengd in het Ministerieel Besluit tot 1 maart. Horeca Vlaanderen is verbaasd dat dit niet duidelijk gecommuniceerd werd op de persconferentie, en vraagt om duidelijkheid te scheppen of een heropening voor maart nog mogelijk is.

Nieuwe informatie over het dubbel crisis-overbruggingsrecht wordt gepubliceerd. Daarbij staat dat de dubbele uitkering wegvalt vanaf februari. Horeca Vlaanderen duldt dit niet, en gaat in overleg. Uiteindelijk wordt beslist om ook in februari de uitkering dubbel uit te keren. Op de vraag, die Horeca Vlaanderen al maanden stelt, om ook hotels en cateraars automatisch recht te geven op de dubbele uitkering, komt geen antwoord.

Naar aanleiding van het Overlegcomité op vrijdag 22 januari, doet Horeca Vlaanderen een oproep naar de beleidsmakers. ‘Toon ambitie. Laat ons enkele weken zeer streng zijn en door de zure appel heen bijten om de curve plat te slaan. Enkele weken ‘den blok erop’ leggen om een derde golf te vermijden. Om dan in maart – met hulp van die vaccins – ons leven weer te hervatten.’ Het Overlegcomité gaat hier niet op in, waardoor cijfers blijven slabakken en een heropening op 1 maart steeds minder waarschijnlijk lijkt. Horeca Vlaanderen laat in niet mis te verstane woorden weten dat extra én verhoogde steun nu hun morele plicht is. Anders is het schuldig verzuim.

Daarop worden al enkele steunmaatregelen aangekondigd, zoals het feit dat het niet-doorstorten van voorschotten RSZ voor het eerste en tweede kwartaal van 2021 niet gesanctioneerd zal worden. Wat dan weer absurd is in de ogen van de sectorfederatie, is dat het moratorium op faillissementen niet wordt verlengd.

FEBRUARI 2021

Begin februari komt er eindelijk goed nieuws over het betalingsuitstel bij banken voor bedrijven, na lang en intens overleg van Horeca Vlaanderen. Het betalingsuitstel wordt verlengd én extra uitstel wordt goedgekeurd.

Het Overlegcomité biedt dan weer geen perspectief voor het merendeel van de horeca. Daarvoor is het te vroeg, krijgen we te horen. Er zou op de volgende bijeenkomst, eind februari, wel een indicatieve tijdlijn meegegeven worden, net zoals Horeca Vlaanderen had gevraagd. Een heropening op 1 maart is uitgesloten. Opnieuw wordt een streefdatum aan de kant geschoven. Enkele subsectoren krijgen wel beter nieuws. Vanaf 8 februari mogen vakantieparken, bungalowparken en campings terug openen.

Horeca Vlaanderen blijft pleiten voor zowel vooruitzicht op heropening als extra steunmaatregelen. Op 11 februari trekt Horeca Vlaanderen samen met Horeca Brussel en Wallonië naar de commissie Economie in de Kamer. De drie federaties verdedigen er 27 steunmaatregelen. Daarbij zitten 11 concrete extra crisissteunmaatregelen die zo snel mogelijk uitgerold moeten worden, en 16 steunmaatregelen die de horecasector opnieuw moet lanceren bij de heropening. Die 16 maatregelen vallen onder het Horeca Reboost-plan.

Twee dagen later worden, onder andere na de gesprekken in de commissie, de eerste voorzichtige stappen gezet voor extra steun. Een deel van de gevraagde steun wordt goedgekeurd in een steunpakket.

De lange sluiting blijft aanslepen. Horeca Vlaanderen wil de neuzen in de juiste richting zetten, en lanceert het ‘Safe Spring’-plan, waarbij de horeca een bondgenoot is om als samenleving de lente veilig door te komen. Met Safe Spring als motto wil de horeca heropenen op 1 april. Veilig ondernemen voor de horeca-uitbater, veilig voor de klanten en een veilige lente voor de samenleving. Met 1 april als realistisch doel, wanneer de vaccinatiegraad al hoger ligt en de besmettingscijfers hopelijk gedaald zijn, toont het plan niet alleen met welke voorwaarden mogelijk geopend kan worden. Het plan duidt ook duidelijk aan dat dit gecombineerd moet worden met crisis- én heropstartsteunmaatregelen. Door de beperkende veiligheidsmaatregelen (zoals capaciteitsverlies door grotere afstand tussen tafels) is die steun cruciaal om niet alleen veilig maar ook rendabel te kunnen openen.

26 februari is een datum waarop veel ondernemers gewacht hebben. De ultieme vraag: komt er een tijdlijn? Komt er een eerste voorzichtige datum voor de horeca? Veel eerder dan verwacht eindigt de vergadering van het Overlegcomité al. Alarmerende coronacijfers zetten een rem op alle mogelijke versoepelingen. De beslissing wordt uitgesteld naar vrijdag 5 maart. De Vlaamse regering beslist om dezelfde dag al extra steun goed te keuren, deels op uitdrukkelijke vraag van Horeca Vlaanderen.

MAART 2021

Begin maart wordt volop gespeculeerd over heropening van de horeca. Alleen terrassen? Binnen én buiten? April? Mei? Juni? Alle soorten ballonnetjes worden opgelaten. Horeca Vlaanderen geeft duidelijk mee dat terrassen alleen openen absoluut geen optie is. Vele horecazaken hebben geen terras of zouden aan zeer lage capaciteit werken. En het Belgische weer zorgt ervoor dat de terrassen van het ene op het andere moment kunnen leeglopen.

Ook een duidelijke heropeningsdatum is nodig. Daarvoor mikt de sectorfederatie op april, zoals het ‘Safe Spring’-plan eerder al meegaf. Een latere openingsdatum is enkel mogelijk mits dringend verhoogde steunmaatregelen.

Op vrijdag 5 maart is het dan zover, met een week vertraging. Het Overlegcomité geeft voor het eerst voorzichtig een openingsdatum mee: 1 mei. Nog twee weken wachten dus. Al geeft de Vlaamse regering meteen mee dat het Vlaams beschermingsmechanisme zal verhoogd worden van 10 naar 15%. De gedetailleerde regeling zal later gecommuniceerd worden. Horeca Vlaanderen drong hier al enige tijd op aan. Ook de federale regering zal verder in overleg gaan met Horeca Vlaanderen, Brussel en Wallonië om op korte termijn bijkomende federale steunmaatregelen te nemen. Hiervoor deden de drie federaties al concrete voorstellen.

1 mei 2021. Een verre datum dus. Maar wel eentje met extra steun om de laatste maanden te overbruggen.

Na één jaar corona is de horeca nog steeds gesloten. Slechts een deel van dat jaar kon aan verminderde capaciteit gewerkt worden, sommigen konden zelfs helemaal niet openen.

Het afgelopen jaar was een rollercoaster voor de horeca. En het karretje van die rollercoaster draait nog steeds in alle bochten op en neer, naar links en rechts en ondersteboven. Horeca Vlaanderen laat niemand los. En blijft iedereen in het horecakarretje vasthouden. Tot we er eindelijk zijn. Bij de horeca zoals vroeger. De horeca zonder corona.